Rodzina Fibigerów
Fiebigerowie, bo tak pierwotnie brzmiało nazwisko rodu przyszłych budowniczych fortepianów, przybyli do Kalisza w latach 40. XIX wieku.
Głową rodziny był Carl Gottlob, stolarz, który po przybyciu do Kalisza kontynuował swój zawód, próbując najprawdopodobniej swój fach rozszerzyć o umiejętność budowy instrumentów klawiszowych.
Stworzyli oni wielki przemysł muzyczny w Polsce i zasługują na pamięć.
Budynek Fabryki Fortepianów i Pianin Arnolda Fibigera, z końca XIX w.
Założyciel fabryki
Założycielem fabryki był Gustaw Arnold Fibiger I. Urodził się w 1847 r. w Kaliszu
jako syn stolarza Karola Gottloba. Praktykował u ojca, a po jego śmierci w zakładzie Fryderyka Hintza. Później pracował jako czeladnik w firmach niemieckich.
W 1873 r. w Alei Józefiny założył własny warsztat. W 1878 r. ukończył swój pierwszy fortepian. W 1898 r. warsztat przeniesiono na ul. Chopina.
Brat właściciela Rudolf Otton Fibiger współpracował z wytwórnią fortepianów wykonując w swojej odlewni ramy żeliwne do fortepianów i pianin.
G. A. Fibiger był konstruktorem wielu udanych modeli fortepianów i pianin, za które otrzymywał szereg nagród na wystawach przemysłowych w całej Europie.
Zmarł w 1915 r. w Warszawie, pochowany został w Kaliszu.
Willa Fibigerów
Równolegle z fabryką i na jej terenie, Gustaw Arnold I wzniósł pałacyk, a dokładniej wille dla siebie i swojej rodziny. Tak naprawdę to dokładnie nie wiadomo kiedy willa Fibigerów powstała. Wariantem najczęściej przyjmowanym jest przywołana wcześniej teza, że dom Fibigerów wznoszono równolegle z nowym budynkiem fabryki fortepianów, a data jego powstania to sama końcówka XIX wieku.
Dawna willa Fibigerów, obecnie restauracja i hotel
Dom Fibigerów
Swego czasu dom ten był jednym z jaśniejszych punktów kulturalnych Kalisza. Gościli tu między innymi Maria Dąbrowska, Janusz Teodor Dybowski, Tadeusz Kulisiewicz, Artur Rubinstein czy Witold Małcużyński. Z willą tą związana jest piękna anegdota, według której na polecenie Gustawa Arnolda I Fibigera wejście główne do domu miało być zamknięte, a mieszkańcy willi mieli używać tylko wejścia bocznego. Głowa rodziny Fibigerów swoją fanaberię tłumaczyła tym, że drzwi frontowe do swojego domu otworzy tylko i wyłącznie cesarzowi niemieckiemu Wilhelmowi II Hohenzollernowi.
Kolejny właściciel fabryki
Dzieło ojca kontynuował Gustaw Fibiger II (urodzony w 1881r.). Uczęszczał do gimnazjum w Kaliszu, praktykował jednocześnie w fabryce ojca. Później praktykował w firmach niemieckich. Po śmierci ojca przejął fabrykę. Był konstruktorem szeregu modeli pianin i fortepianów. Zmarł w 1926r. w Kaliszu, pochowany na cmentarzu ewangelickim.
Gustaw Arnold Fibiger III
Po śmierci Gustawa II pracę kontynuował Gustaw Arnold Fibiger III, urodzony w Kaliszu w 1912 r., uczęszczał do gimnazjum im. T. Kościuszki, studiował w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Po skończeniu studiów praktykował w fabryce swojego ojca, a po jego śmierci został jednym ze spadkobierców. Walczył w wojnie obronnej 1939 r., lata okupacji spędził w obozach jenieckich. W latach 1945-1953 był dyrektorem swojej, ale już upaństwowionej fabryki, która nosiła nazwę CALISIA. Od 1953 r. był głównym konstruktorem, następnie kierownikiem działu fortepianów. W 1977 r. przeszedł na emeryturę. Dzięki jego inicjatywie w 1954 r. powstało technikum budowy fortepianów. Zmarł w 1989 r. w Kaliszu. Pochowany na cmentarzu ewangelickim.
Reklama zamieszczona
w „Przewodniku po Kaliszu” z 1932r.
Bracia K. i A. Fibiger
Aleksander Oskar Fibiger (1873-1935), bratanek Gustawa Arnolda I. Praktykował w Kaliszu w fabryce Gustawa Arnolda I, następnie w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Francji. W 1899 r. wraz z bratem Karolem Ottonem Fibigerem (1872-1942) założył w Kaliszu fabrykę pianin i fortepianów Bracia K. i A. Fibiger zwaną też Apollo, istniejącą do 1939 r. Produkował głównie pianina, w mniejszej ilości fortepiany. Instrumenty z tej fabryki cieszyły się powodzeniem wśród muzyków i szerokiego grona odbiorców. Karol Otton zmarł w 1942 r. pochowany został na cmentarzu ewangelickim w Kaliszu. W fabryce Braci K. i A. Fibiger praktykował i pracował Jan Sylwester Fibiger (1901-1992), syn Aleksandra Oskara. Po śmierci ojca stał się współwłaścicielem fabryki. Jednak wskutek nieporozumień rodzinnych wyjechał do Kowar. Po wojnie nadal prowadził ojcowską fabrykę produkując meble i naprawiając instrumenty muzyczne. Mimo starań nie udało się wznowić produkcji fortepianów. Pracował także w fabryce fortepianów CALISIA, uczył zawodu w Technikum Budowy Fortepianów. Zmarł w 1992 r. Pochowany został w Kaliszu.
Losy fabryki po II wojnie światowej
Gustaw Arnold Fibiger III po wojnie wraca do zrujnowanej fabryki i za zgodą władz obejmuje kierownictwo swojej fabryki, ale nie może produkować fortepianów tylko meble. W konspiracji, starzy pracownicy fabryki odtwarzają maszyny i narzędzia potrzebne do produkcji instrumentów. Niestety, wieść o tym dociera do stolicy i kierownik Fibiger otrzymuje pisemne polecenie, aby wszystkie narzędzia do produkcji instrumentów przekazać delegatowi Ministerstwa Kultury i Sztuki. Upór i pasja kierownika Fibigera oraz grupy starych pracowników spowodowała decyzję o kontynuowaniu produkcji pianin i fortepianów, ale już marki „Calisia”, w fabryce, która przeszła na własność państwa za „odszkodowaniem”, i w której Fibiger nie był już kierownikiem, ale konstruktorem. Gustaw Fibiger zakłada jedyne w Europie Technikum Budowy Fortepianów. Wkrótce zostaje ponownie zdegradowany i wysiedlony z biura do lichej pakamerki na poddaszu. Mimo to, doskonali instrumenty, jego pianino zdobywa w 1973 roku srebrny medal na targach we Frankfurcie nad Menem. Do końca dbał, o jakość i produkcję, bywało, iż dokładał z własnej kieszeni robotnikom, aby dokończyli prace po godzinach.
Technikum Budowy Fortepianów
Na początku lat 50-tych XX wieku Gustaw Arnold Fibiger troszcząc się o przyszłość zakładu, wysunął pomysł powstania szkoły, której zadaniem byłoby kształcenie młodych kadr. Przewidywał bowiem, że przedsiębiorstwo zostanie pozbawione kiedyś fachowców wraz z odejściem starej kadry doskonałych mistrzów. Sam Fibiger czuł się w obowiązku przekazać swoją wiedzę i doświadczenie młodszemu pokoleniu. Technikum Budowy Fortepianów powstało w 1954 roku dzięki poparciu Zjednoczonych Zakładów Przemysłu Muzycznego i Centralnego Zarządu Szkół Artystycznych. Szkoła w pierwszym roku swojego istnienia znalazła pomieszczenie w budynku Państwowej Szkoły Muzycznej i weszła w skład Średniej Szkoły Muzycznej jako osobny wydział pod nazwą Państwowa Średnia Szkoła Muzyczna Instrumentów Klawiszowych.
W 1957 roku szkoła otrzymała oficjalną nazwę Technikum Budowy Fortepianów. Pierwszymi uczniami nowo powstałej szkoły byli młodociani pracownicy fabryk fortepianów w Kaliszu i Legnicy. W pierwszych latach swojej działalności szkoła była przydzielona Ministerstwu Kultury i Sztuki a od 1960 roku Technikum Budowy Fortepianów zostało włączone do grona placówek kształcenia zawodowego będących w gestii Ministerstwa Oświaty. Od września 1964 roku szkoła została wprowadzona do gmachu Zespołu Szkół Zawodowych Nr 2 w Kaliszu przy ulicy Rzemieślniczej 6. Podczas Igo Zjazdu Absolwentów z okazji 35-lecia szkoły, we wrześniu 1989r nadano jej imię Gustwa Arnolda Fibigera.
Fabryka Fortepianów i Pianin „Calisia”
Fabryka Fortepianów i Pianin „Calisia” przestała istnieć kilkanaście lat po śmierci swojego prawowitego właściciela. Zakład, który przetrwał dwie wojny światowe, czas wielkiego kryzysu, oraz erę gospodarki socjalistycznej nie odnalazł się w czasach wolnego rynku i w roku 2007 przestał funkcjonować jako przedsiębiorstwo. W 2010r. nastąpiło przejęcie praw do znaku „Calisia” przez VERSHOLD i uruchomienie produkcji fortepianów poza granicami Polski. Kaliszanom, z lat świetności „Calisii” pozostały jedynie: wspomnienia o pięknych instrumentach, zabytkowy budynek u zbiegu ulic Złotej i Chopina oraz willa Fibigerów.
Dalsze losy
Niszczejący budynek Fabryki Pianin i Fortepianów “Calisia” został nabyty przez FB Antczak jesienią 2015 roku. Naczelnym celem firmy jest przywrócenie obiektowi jego dawnej świetności. Od dnia nabycia, rozważano różne możliwości i scenariusze, które pozwoliłby na efektywne wykorzystanie obiektu przy zachowaniu jego unikalnego charakteru. Po uwzględnieniu licznych analiz i ekspertyz, podjęto decyzję o zagospodarowaniu przestrzeni na hotel oraz centrum kulturalno – biznesowe. W budynku znajdzie się także miejsce przeznaczone dla przedsięwzięć kulturalnych, a na dziedzińcu powstanie parking.
